بیماری قارچ سیاه یا «موکور مایکوزیس» اگرچه یک بیماری جدید نیست، اما یک بیماری نادر به حساب می آید که میزان بروز دو در میلیون دارد و عامل آن یک قارچ فرصت طلب است؛ به این معنی که منتظر فرصتی است تا به بدن ما حمله کند. اما این بیماری افراد سالم و با سیستم ایمنی طبیعی را درگیر نمی کند. مبتلایان به بیماری های زمینه ای مثل دیابت و یا کسانی که سیستم ایمنی شان ضعیف شده در معرض خطر بالای ابتلا به قارچ سیاه هستند. در واقع؛ افراد مبتلا به سرطان ها و دریافت کنندگان شیمی درمانی، بیماران دریافت کننده پیوند، نوزادان نارس، بیماران HIV/AIDS و افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند مثل دوزهای بالای کورتون ها باید بیشتر از دیگران مراقب خود باشند.

در حال حاضر نیز، ارتباط آن با بیماری کووید-19 دیده شده است، زیرا این بیماری هم سیستم ایمنی را تضعیف می کند و هم در افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر رخ می دهد. از سویی دیگر، برخی از درمان های این بیماری، شرایط را برای قارچ سیاه مناسب می کند. بیشتر افراد مبتلا کسانی هستند که همزمان با کووید-19، مبتلا به دیابت هستند و یا به خاطر فرم شدید بیماری، کورتون با دوز بالا مصرف می کنند.

این بیماری مسری نیست و انتقال فرد به فرد ندارد. در واقع این قارچ، در محیط اطراف ما مثل خاک مرطوب باغ و گلدان، ساختمان های مخروبه و نیمه کاره، میوه ها، سبزی ها و نان پوسیده و کپک زده وجود دارد. در بیماران مستعد، با استنشاق هاگ (اسپور) این قارچ، عامل بیماری وارد مجاری تنفسی و سینوس ها می شود و از همان قسمت شروع به رشد می کند و گسترش می یابد.

علائم بیماری قارچ سیاه چیست؟

این عفونت قارچی بیشتر سینوس‌ها، ریه، پوست، مغز و چشم ها را درگیر می‌کند. اما علائم بستگی به بخشی از بدن که قارچ در آن رشد می‌کند، دارد. از جمله علائم این عفونت قارچی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

· تب

· تورم در یک سمت صورت

· گرفتگی سینوس

· ضایعات سیاه رنگ روی پل بینی یا دهان

· درد و قرمزی و ترشح و انسداد بینی

· درد و قرمزی اطراف چشم و ریزش اشک

· تاری دید و دوبینی

· سر درد

· اختلال حافظه

· استفراغ خونی

· خونریزی از منافذ بدن

· بی حسی بعضی از نواحی بدن که قبلا وجود نداشته و یا بیمار دچار آن بوده ولی به ناگهان شدت پیدا کرده است.

· تنگی نفس و سرفه

این عفونت می‌تواند از طریق خون به سایر نقاط بدن گسترش یابد که تحت عنوان «موکورمایکوزیس» شناخته می‌شود. قارچ توانایی این را دارد که به اندام‌هایی مانند طحال و قلب گسترش یابد. در موارد شدید بیماری، فرد ممکن است تغییرات روانی را تجربه کرده یا گرفتار کما یا فوت شود. چنانچه این بیماری زودتر شناسایی شود، تشخیص و تجویز سریع درمان ضدقارچی مناسب برای بهبود بیماران مبتلا به قارچ سیاه اهمیت دارد.

راه های پیشگیری و مقابله با بیماری قارچ سیاه کدام است؟

پیشگیری از این بیماری از اهمیت بسزائی برخوردار است. موارد زیر می تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند:

· رعایت بهداشت فردی و محیطی، به ویژه شستشو و ضدعفونی دست ها و پاها که بیشتر با خاک در ارتباط هستند.

· رعایت بهداشت دهان

· کنترل مناسب قند خون به ویژه در افراد مبتلا به دیابت

· عدم مصرف خودسرانه دارو

· پرهیز از مصرف غذا‌های مانده

· تمیز نگه داشتن محیط از گرد و غبار و خاک

· ماندن در منزل، دوری از رفتن به نواحی جنگلی، باغ، مزارع، باغ گل و پرهیز از انجام کارهای باغبانی و باغداری و کشاورزی.

· دوری از استرس

· استفاده از ویتامین ها به طور مناسب

· استراحت کافی

· دوری از هر نوع مواد مخدر

· ورزش

دکتر «راضیه السادات موسوی رکن آبادی»، متخصص پزشکی اجتماعی و طب پیشگیری دانشگاه علوم پزشکی شیراز