مطالعات نشان داده است که انتخاب غذای ناسالم تا بیش از هفت برابر شانس ابتلا به چاقی را افزایش می دهد و نداشتن فعالیت فیزیکی، از مهمترین عوامل ایجاد کننده آن است.

همچنین در مطالعات متعدد مشخص شد که چاقی و اضافه وزن می تواند زمینه ساز انواع بیماری ها بوده و خطر بیماری های قلبی عروقی، سندرم متابولیک، دیس لیپیدمی، آپنه، فشار خون را افزایش دهد و اینکه پدران چاق می توانند در19درصد موارد الگوی چاقی فرزندان خود بوده و اگر همسرشان نیز چاق باشد در40درصد موارد، فرزندان چاق می شوند.

پاندمی کووید19 از زمان پیدایش تاکنون، چالش های متعددی را پیش روی افراد و جوامع قرار داده است. تعطیلی مراکز ورزشی و تفریحی و فاصله گذاری فیزیکی بر سبک زندگی ما تاثیر گذاشته است. همچنین مطالعات نشان داده چاقی و دیابت از مهمترین عوامل خطرساز برای بیماران مبتلا به کووید 19است، بر طبق یک مطالعه از بانک جهانی، چاقی (شاخص توده بدنی بالاتر از 30) احتمال بستری شدن به علت کووید 19را دو برابر می کند.

سالم نبودن سبک زندگی، زمینه بیماری های متعددی مانند چاقی، دیابت، پرفشاری خون، بیماری های ریوی و بیماری های دیگری را فراهم می کند. این بیماری ها نه تنها به خودی خود به فرد آسیب می زند، بلکه عوامل خطر و عوارض ابتلا به کووید 19را نیز افزایش داده و پیش آگهی بدتری برای مبتلایان رقم می زند.

مقابله با چاقی، چرا و چگونه؟

برای مقابله با چاقی، لازم است برنامه تغذیه و ورزش مناسب داشته باشیم.
تغذیه سالم در واقع عادات غذایی را شامل می شود که بتواند در مجموع املاح، ویتامین، پروتئین و سایر نیازهای بدن را تامین کند. مواد غذایی مختلف هر یک برای اندام های خاصی مفید است و مصرف جامع از این مواد باعث می شود نیاز روزانه به مواد و املاح مختلف تامین شود.

ویژگی های یک برنامه غذایی سالم

یک برنامه غذایی سالم، برنامه روزانه ایست که مواد غذایی از هر یک از دسته های غذایی شامل نان و غلات، میوه ها و سبزی ها، شیر و لبنیات، گوشت و تخم مرغ و حبوبات و چربی ها، با رعایت نسبت لازم در آن گنجانده شده باشد.
بدیهی است که میزان نیاز به همه این گروه ها یکسان نیست و از بالا به پایین میزان نیاز روزانه به هر یک از این مواد کم می شود.
نوشیدن آب کافی روزانه ( 8لیوان در روز)، استفاده از شیر و لبنیات کم چرب (دست کم روزانه دو لیوان شیر)، مصرف ماهی دست کم دو بار در هفته، پرهیز از مواد غذایی سرخ شده و فست فودها و نوشابه های گازدار، استفاده از روغن مایع گیاهی و گنجاندن انواع آجیل و مغزهای بی نمک، مواردی است که برای داشتن تغذیه سالم باید در نظر گرفته شود. هرچند مکمل ها نیز می تواند مواد موردنیاز بدن را تامین کند، اما مصرف غذای سالم از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است و باید سعی شود با مصرف میوه ها، سبزی ها و غذاهای سالم این مواد برای بدن تامین شود.

کرونا و مکمل ها

در حال حاضر مطالعه مستندی که نشان دهد انواع مکمل ها نقشی در پیشگیری از ابتلا به کرونا ویروس جدید (کووید19 ) داشته باشد وجود ندارد، ولی به طور مشخص کمبود پروتئین، ویتامین D، ویتامین C، ویتامین A و سلنیوم در ناتوان کردن سیستم ایمنی برای مقابله با هر عفونتی دخیل هستند. پس مصرف این مکمل ها تنها در افراد دچار کمبود ریزمغذی ها توصیه می شود.

از سویی دیگر همواره باید مراقب اثرات سوء مصرف بیش از اندازه این مکمل ها بود. اغلب افراد با تغذیه سالم نیاز به مکمل ندارند. در ایران با توجه به شیوع کمبود ویتامین D، این ویتامین پس از بررسی در صورت نیاز از سوی پزشک تجویز می شود.

فعالیت بدنی در دوران کرونا

در زمان فاصله گذاری فیزیکی، فعالیت بدنی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همان اندازه که ویروس کرونا خطرناک و مرگ آفرین است، اثرات ناگوار و مخرب بی تحرکی و نشستن طولانی مدت بر سلامتی، می تواند منجر به عواقب ناخوشایندی مانند سکته قلبی و مغزی، دیابت، فشارخون بالا، چاقی، چربی خون بالا، کبد چرب، افسردگی و کاهش قوای عضلانی شود.

فعالیت بدنی با شدت متوسط، ایمنی بدن را در مقابل کووید 19بالا می برد؛ همچنین در کاهش استرس های ناشی از پاندمی موثر است. این یک واقعیت تلخ است که در دوران مبارزه با ویروس کووید 19مجبوریم در خانه بمانیم تا خود را از تهاجم ویروس در امان نگاه داریم. در این حالت بسیاری از فعالیت هایی که تاکنون انجام می دادیم مانند فعالیت های ورزشی و تفریحی دسته جمعی، گردش در طبیعت، سفر و پیاده روی همراه دوستان و آشنایان محروم می شویم و به برنامه هایی روی می آوریم که کمترین فعالیت جسمانی را به همراه دارد؛ مانند تماشای تلویزیون، گشت و گذار در شبکه های اجتماعی و کتابخوانی. به یاد داشته باشیم اگر به همه ابعاد سلامت خود نیندیشیم، ممکن است در دوران خانه نشینی مبتلا به اختلال مهم کم تحرکی شویم که می تواند سرمنشاء بسیاری از مشکلات سلامتی باشد.

مهم است بدانیم که انجام فعالیت بدنی هرچند ناچیز بسیار بهتر از بی تحرکی است. افرادی که فقط کمی تحرک دارند، به وضوح نسبت به دیگران وضعیت سلامت بهتری دارند. حتی تنها پنج دقیقه فعالیت در ساعت می تواند اثرات مخرب نشستن طولانی مدت را خنثی کند. این موضوع نیز اهمیت دارد که انجام فعالیت بدنی و ورزش لازم نیست در زمین بازی یا کوچه و خیابان یا در دل صحرا و دامن طبیعت باشد، در خانه و در دوران قرنطینه خانگی نیز می توان فعال بود.

«مریم یارپزشکان» کارشناس سلامت میانسالان مرکز بهداشت شهدای والفجر